باشگاه فرهنگی ورزشی توفیق

سیستم کمک داور ویدئویی VAR چطور کار می کند؟ 

تیم VAR از فرآیند تصمیم گیری داور در چهار موقعیت تغییر بازی پشتیبانی می کند:

گل ها و حملات منجر به گل
تصمیمات پنالتی و تخلفاتی که منجر به تصمیم پنالتی می شود
فقط حوادث مستقیم کارت قرمز (نه کارت زرد دوم/احتیاط)
تشخیص اشتباه

در طول یک مسابقه، تیم کمک داور ویدئویی به طور مداوم خطاهای واضح و آشکار مربوط به این چهار موقعیت تغییر مسابقه را بررسی می کند. تیم VAR فقط برای اشتباهات واضح و آشکار یا حوادث جدی از دست رفته با داور ارتباط برقرار می کند.

سیستم ویدیو چک چگونه کار میکند؟

سیستم کمک داور ویدیویی یا var علاوه بر دوربین های سیستم تصمیم گیری به هر زاویه از زمین دسترسی دارد و برای بازی هایی که بیش از ۱۲ زاویه از بازی را توسط دوربین پوشش می دهند، می تواند دو دستگاه VAR مورد استفاده قرار گیرد. نکته مهم در استفاده از این سیستم این است که این کمک داوران پشت این سیستم که در اتاقک خود حضور دارند، به آنچه پخش کننده های تلویزیونی نشان می‌دهد بی توجه هستند و خودشان باید بازی را از زوایای مختلف که دوربینهای حاضر در ورزشگاه ان را پوشش می‌دهند، پیگیری کنند. این کار سبب می‌شود که آنها بازی را از زاویه ای ببینند که شاید توسط داور مورد غفلت واقع شده است و در مواردی که نیاز به استفاده از کارت زرد و قرمز هست بهتر بتوانند تصمیم گیری کنند.

فرض کنید خطایی در زمین بازی رخ داده است. در مرحله اول داور در مورد تصمیم گیری در زمینه این صحنه دچار شک و تردید است، به همین جهت یا از VAR درخواست کمک می‌کند یا تیم VAR به او پیشنهاد می‌دهند که برای بررسی صحنه از آن استفاده کند.

در مرحله دوم فیلم ویدیویی صحنه بازی توسط داوران مورد بررسی مجدد قرار می‌گیرد و تیم VAR از طریق هدست در تصمیم گیری داور او را راهنمایی می کنند. در مرحله بعدی نیز داور خود صحنه را بازبینی کرده و تصمیم نهایی خود را اعلام کرده و آن را اجرا می‌کند.

کمک داور ویدیویی یا سیستم var در چه زمان هایی مورد استفاده قرار می‌گیرد؟

این نکته بسیار مهم است که  نباید در هر صحنه ای از این سیستم استفاده کند. تنها در صورتی که صحنه ای دارای ابهام است باید از آن استفاده کرد و مواردی که واضح است باید خود داور بلافاصله تصمیم گیری کند. در صورت نیاز داور می‌تواند از نظر دیگر کمک داوران نیز استفاده کند و یا اینکه خودش به تنهایی تصمیم بگیرد. داور در این مواقع نمی‌تواند بگوید که من در خصوص این دچار شک هستم و به من کمک کنید. بلکه خود داوران ابتدا باید تصمیم خود را بگیرند و در صورت نیاز به سیستم VAR ان را در تصمیمات خود درگیر کنند.

چه مواردی شامل استفاده از VAR یا ویدیو چک می‌شوند؟

به گفته سایت فیفا این تکنولوژی داوری در فوتبال، تنها در چهار حالت ابهام در گل شدن، تصمیم در خصوص پنالتی و دریافت کارت زرد یا قرمز و همچنین تشخیص بازیکن خطا کاراستفاده می کنند. بدین ترتیب که داور با کمک سیستم ویدیو چک می‌تواند تشخیص دهد که آیا توپ از خط دروازه عبور کرده یا خیر. همچنین در مواردی که خطا منجر به پنالتی می‌شود یا خیر. داور نیز می‌تواند از این کمک ویدیویی بهره ببرد. شناسایی بازیکن خاطی و دادن کارت جریمه به او نیز یکی دیگر از کاربردهای VAR است.

استفاده از VAR در ایران

 سیستم کمک‌داور ویدیویی (VAR) تا‌کنون نتوانسته مسیری که پیش‌بینی شده بود را به طور موفقی طی کند و آنطور که وعده داده شده بود برای نیم‌فصل دوم مورد استفاده قرار بگیرد. همه داوران و مسوولان کمیته و دپارتمان به وجود نقص‌هایی در این سیستم اشاره کرده‌اند اما در نهایت مشخص نشد مشکل اصلی نرم‌افزار VAR چه بود؟ مشکلی که بیان آن نشان از شکاف عمیقی دارد که VAR ایرانیزه با استانداردهای جهانی دارد! در شرایطی که نرم افزار کمک‌داور ویدیویی در جهان، بعد از ۵ ثانیه تصاویر مورد نیاز داور را مجدداً پخش می‌کند، در نمونه طراحی شده از سوی شرکت ایرانی، یک دقیقه و نیم طول می‌کشد تا تصویر برای داور به نمایش درآید. این در حالی است که مسوولان در ابتدا مدعی بودند که با هزینه‌ای بسیار کمتر از آنچه در جهان موجود است می‌توانند سامانه VAR را در ورزشگاه‌های ایران به بهره‌برداری برسانند اما قطعاً زمانی که با اطمینان از کاهش هزینه‌ها می‌گفتند به نواقص اینچنینی فکر نکرده بودند.

می‌گفتند می‌توانند سیستم کمک‌داور ویدیویی را ایرانیزه کنند و با هزینه‌ای به مراتب کمتر از آنچه گفته می‌شود، تا نیم‌فصل دوم در ورزشگاه آزادی اجرا کنند. می‌گفتند پروژه اجرای VAR آنقدرها هم که می‌گویند پرهزینه و پردردسر نیست. ورژن ایرانی نرم‌افزار VAR اما کم‌کم دارد یادآور هدست‌های ایرانی می‌شود که با هزینه‌ای کمتر در اختیار داوران قرار گرفته بود اما کارآیی لازم را نداشت. حالا کمیته داوران با پروژه دیگری مواجه شده که در همان قدم اول شکست خورده و کمیته داوران را مجاب کرده که با صرف هزینه‌ای بیشتر به سراغ استانداردهای جهانی یا روش‌های دیگری برود.

مسوولان دپارتمان و کمیته داوران چندی پیش به نقص‌هایی اشاره کرده بودند که در اجرای سیستم کمک‌داور ویدیویی از سوی شرکت تحت قرارداد وجود داشت اما نگفتند که نقص اصلی که در این سیستم مشاهده شده چه بوده و چرا داوران حاضر نشده‌اند از برنامه طراحی شده از سوی این شرکت استفاده کنند؟ واقعیت اما این است که پیش از آنکه VAR ایرانی از سوی فیفا رد شود، داوران ایرانی آن را رد کردند.

مهمترین و اساسی‌ترین مشکل داوران با نرم‌افزار طراحی شده، زمان مورد نیاز برای بازبینی صحنه‌های مشکوک داوری بود. در نرم‌افزار VAR مورد تأیید فیفا، مدت زمانی که بین اعلام داور و بازبینی صحنه مورد نظر طول می‌کشد، چیزی حدود ۵ ثانیه است. داور درخواست VAR می‌دهد و ۵ ثانیه بعد صحنه مورد نظر روی مانیتور پخش می‌شود. در سیستم طراحی شده از سوی شرکت ایرانی تحت قرارداد با سازمان لیگ اما این مدت زمان تا یک دقیقه و نیم طول می‌کشد! تأخیری بیش از ۲۰ برابر استانداردی که از سوی فدراسیون جهانی فوتبال تعیین شده است.

در جلسه‌ای که کمیته داوران از تعدادی داوران دعوت کرده بود تا در اجرای آزمایشی نرم‌افزار VAR شرکت کنند، این نکته مورد اعتراض تعدادی از داوران قرار گرفت. این داوران معتقدند با این میزان تأخیر در تکرار صحنه‌های مشکوک داوری، عملاً استفاده از برنامه طراحی شده فعلی امکان‌پذیر نیست. نمی‌شود یک دقیقه و نیم برای بازبینی صحنه بازی صبر کرد و سپس درباره‌اش تصمیم گرفت. این پروسه ۳ تا ۴ دقیقه از وقت بازی را تلف می‌کند و مسابقه را از جریان می‌اندازد. نقدی که کاملاً منطقی بوده و کمیته داوران را مجاب کرده که به فکر طراحی برنامه VAR از سوی شرکت دیگری بیفتد و این طراحی را به استانداردهای جهانی نزدیک‌تر کند. شاید هم مثل ماجرای هدست داوران، در نهایت مجاب شود که با صرف هزینه بیشتر، نمونه خارجی آن را تهیه کند.

خاطره هدست‌ها هنوز برای جامعه داوران تازه است و آنها حاضر نیستند مشابه آن اتفاقات را با VAR تجربه کنند. همان زمان هم کمیته داوران به دلیل اختلاف قیمت نمونه ایرانی و خارجی هدست‌ها، تصمیم گرفته بود هدست‌های ایرانی را به قیمت ۷ میلیون تومان بخرد و به خرید نمونه خارجی ۲۰ میلیونی آن تن ندهد. همین شده بود که یدا... جهانبازی در وصف این هدست‌ها می‌گفت که صدای مکالمات بی‌سیم مأموران اورژانس و پلیس را بلندتر از صدای محمدرضا فغانی که کمکش در آن بازی بود، می‌شنید! بعد از این اجرای آزمایشی و مصائبی که استفاده آزمایشی‌اش برای جهانبازی و کمک‌هایش ایجاد کرده بود، کمیته داوران ترجیح داد یکی از همان نمونه‌های ۲۰ میلیون تومانی را بخرد و در اختیار داورانش قرار دهد.

محل VAR 

تیم کمک داور ویدیویی داور را از یک اتاق عملیات ویدئویی متمرکز (VOR) واقع در موقعیت برگزاری مسابقه فوتبال  پشتیبانی می کند. تمام تغذیه های دوربین پخش کننده میزبان از طریق یک شبکه فیبر نوری در اختیار VOR قرار می گیرد. داور داخل زمین در هر استادیوم از طریق یک سیستم پیچیده رادیویی متصل به فیبر با تیم VAR صحبت می کند.

تنظیم دوربین کمک داور ویدئویی

تیم کمک داور ویدیویی به 42 دوربین پخش دسترسی دارد که هشت تای آن فوق آهسته و چهار تای آن فوق آهسته است. پخش‌های آهسته عمدتاً برای موقعیت‌های واقعی استفاده می‌شوند، به عنوان مثال، برای شناسایی نقطه تماس یک جرم فیزیکی یا موقعیت یک جرم. بازی های تکراری با سرعت معمولی برای قضاوت های ذهنی استفاده می شود، به عنوان مثال، برای تعیین شدت یک تخلف یا اینکه آیا توپ هندی مجازات داشته یا نه. علاوه بر دوربین های پخش، تیم VAR به تغذیه دوربین های مورد استفاده در فناوری آفساید نیمه خودکار نیز دسترسی دارد.

تیم VAR به تمام فیدهای دوربین پخش کننده میزبان فیفا دسترسی دارد. مانند گذشته، فیدها (فیدهای دوربین یکطرفه) از دوربین های نصب شده توسط دارندگان مجوز حقوق رسانه (MRL) برای تیم VAR در دسترس نیستند. چنین دوربین‌هایی عموماً بر روی تیمی متمرکز می‌شوند که MRL ها نمایندگی می‌کنند و بخشی از برنامه دوربین پخش کننده رسمی میزبان نیستند.

تیم VAR

این تیم از کمک داور ویدیویی (VAR) و سه کمک داور ویدیویی (AVAR1، AVAR2 و AVAR3) تشکیل شده است. همه اعضای تیم کمک داور ویدیویی از مقامات عالی مسابقات ویدیویی فیفا هستند.
سه اپراتور پخش مجدد بهترین زوایای دوربین را انتخاب و ارائه می کنند.

VAR:
VAR دوربین اصلی را در مانیتور بالایی تماشا می کند و اتفاقات روی مانیتور چهار تقسیم را بررسی یا بررسی می کند. علاوه بر این، VAR مسئول هدایت تیم VAR و برقراری ارتباط با داور در زمین است.

AVAR1:
AVAR1 بر روی دوربین اصلی متمرکز می شود و در صورت بررسی یا بازبینی یک حادثه، VAR را در مورد پخش زنده مطلع می کند.

AVAR2:
AVAR2 یک مقام رسمی مسابقه ویدیویی با پیشینه کمک داور است و در ایستگاه آفساید قرار دارد و هر موقعیت احتمالی آفساید را با کمک فناوری نیمه خودکار آفساید بررسی می کند تا روند بررسی و بررسی VAR را تسریع کند.

AVAR3:
AVAR3 بر روی خوراک برنامه تلویزیونی تمرکز می کند، به VAR در ارزیابی حوادث کمک می کند و ارتباط خوب بین VAR و AVAR2 واقع در ایستگاه آفساید را تضمین می کند.

منطقه بررسی داوران

منطقه بازبینی داور (RRA) یک ناحیه به وضوح مشخص شده حاوی صفحه‌ای است که به داور اجازه می‌دهد حوادث را بررسی کند. در کنار زمین، نزدیک به مناطق فنی واقع شده است.

اطلاعات VAR برای طرفداران

فیفا برای اطمینان از اینکه همه طرفداران حاضر در استادیوم و تماشای تلویزیون یا دستگاه های تلفن همراه در جریان یک فرآیند بررسی به خوبی آگاه هستند، یک سیستم اطلاعات VAR برای پخش کنندگان، مفسران و سرگرمی های اطلاعاتی ایجاد کرده است. برای هر مسابقه، یکی از کارکنان فیفا از طریق یک تبلت لمسی شبکه ای، پخش کننده ها، مفسران و اطلاعات سرگرمی را در مورد مراحل مختلف فرآیند بررسی، از جمله دلیل و نتیجه بررسی، مطلع می کند.

فردی که تبلت را اداره می کند در اتاق عمل ویدیویی قرار دارد و به زوایای دوربینی که VAR به آن نگاه می کند دسترسی دارد. سیستم اطلاعات VAR همچنین برای ایجاد خودکار قالب های گرافیکی مخصوص VAR برای تلویزیون و صفحه نمایش غول پیکر در استادیوم استفاده خواهد شد.

چگونه سیستم VAR تست می شود ؟

سیستم VAR از ارائه‌دهنده فناوری Hawk-Eye Innovations Limited توسط موسسه مستقل تست RISE AB مطابق با استاندارد جهانی موجود برنامه کیفیت فیفا با موفقیت آزمایش شد. تنظیمات VAR نصب شده برای جام جهانی فوتبال در طول مسابقات اعتبارسنجی قبل از شروع مسابقات در هر استادیوم مسابقه آزمایش شد.

چه زمانی از VAR استفاده می شود؟

بنابراین دقیقا چه زمانی VAR با یک مسابقه درگیر می شود؟ چهار مورد خاص توسط پروتکل IFAB VAR مشخص شده است:

گل / بدون گل
حمله تیم مهاجم در زمان آماده سازی یا به ثمر رساندن گل (هندبال، خطا، آفساید و غیره)
توپ خارج از بازی قبل از گل
هدف/بدون تصمیم
خطا توسط دروازه بان و/یا ضربه زن در هنگام زدن ضربه پنالتی یا تجاوز توسط مهاجم یا مدافعی که اگر ضربه پنالتی از تیرک دروازه، تیر افقی یا دروازه بان به طور مستقیم وارد بازی شود.
ضربه پنالتی / بدون ضربه پنالتی
خطای تیم هجومی در زمان وقوع پنالتی (هندبال، خطا، آفساید و غیره)
قبل از حادثه توپ خارج از بازی
محل وقوع تخلف (داخل یا خارج از محوطه جریمه)
ضربه پنالتی اشتباه اعلام شد
خطای ضربه پنالتی جریمه نشده است
کارت قرمز مستقیم (نه کارت زرد دوم)
محرومیت از یک موقعیت واضح گلزنی، با نام DOGSO (به ویژه موقعیت حمله و موقعیت سایر بازیکنان)
بازی نادرست جدی (یا چالش بی پروا)
رفتار خشونت آمیز، گاز گرفتن یا تف کردن به سمت دیگری
استفاده از اقدامات توهین آمیز، توهین آمیز یا توهین آمیز
هویت اشتباه (کارت قرمز یا زرد)
اگر داور یک تخلف را جریمه کند و سپس به بازیکن اشتباه تیم متخلف کارت زرد یا قرمز بدهد، هویت فرد خاطی قابل بررسی است، خود تخلف واقعی قابل بررسی نیست مگر اینکه مربوط به یک گل یا پنالتی باشد. حادثه یا کارت قرمز مستقیم."

چه کسی تعیین می کند که چه زمانی یک مداخله VAR اتفاق می افتد؟

یک اشتباه رایج، ترکیب دو اصطلاح "VAR" و "بررسی ویدئو" است - این دو اصطلاح متمایز هستند که در هم تنیده شده اند.

همانطور که پروتکل IFAB VAR حکم می‌کند، «کمک داور ویدیویی (VAR) یک مقام مسابقه با دسترسی مستقل به فیلم‌های مسابقه است که فقط در صورت «خطای واضح و آشکار» یا «حادثه جدی از دست رفته» می‌تواند به داور کمک کند. در رابطه با "چهار دسته از تصمیمات ذکر شده در بالا.

"VAR مسابقه را در اتاق عمل ویدئویی (VOR) با کمک یک دستیار VAR (AVAR) و اپراتور پخش تماشا می کند."

از آنجایی که VAR و AVAR به فیلم‌های پخش شده دسترسی دارند، به طور منحصر به فردی برای برقراری ارتباط با مسئولان مسابقه قدرت دارند و "فقط می‌توانند با فشار دادن یک دکمه با داور صحبت کنند (برای جلوگیری از پرت شدن حواس داور توسط مکالمات در VOR).

VAR فیلم و بازپخش‌ها را در حین بازی بررسی می‌کند و در صورت لزوم، از داور درخواست می‌کند که بازی‌های تکراری را روی مانیتور کنار زمین ببیند.

چه کسی تصمیم می گیرد که آیا یک بازنگری در میدان مورد نیاز است؟

همانطور که اشاره شد، VAR و AVAR فیلم پخش زنده این مسابقه و همچنین پخش مجدد را تماشا می کنند. در صورتی که بررسی در زمین ضروری تشخیص داده شود به داور اطلاع می دهند، اما استفاده از مانیتور کنار زمین کاملاً در اختیار داور است.

چه کسی پس از بررسی ویدیویی تصمیم نهایی را می گیرد؟

از پروتکل IFAB VAR: "داور تنها کسی است که می تواند تصمیم نهایی را بگیرد؛ VAR وضعیتی مشابه سایر مقامات مسابقه دارد و فقط می تواند به داور کمک کند."

هنگامی که فرآیند بررسی کامل شد، داور باید سیگنال تلویزیون را نشان دهد و تصمیم نهایی را اعلام کند. سپس داور هر گونه اقدام انضباطی (در صورت لزوم) را انجام می دهد/تغییر/لغو می کند و بازی را مطابق با قوانین بازی از سر می گیرد. "

آیا بازیکنان یا مربیان می توانند درخواست استفاده از VAR را داشته باشند؟

بازیکنان، مربیان یا مسئولان تیم قادر به درخواست استفاده از VAR برای بررسی اقدامات بازی نیستند. فقط مقامات مسابقه (از جمله VAR و AVAR) می توانند تصمیم بگیرند که چه زمانی می توان از بازبینی ویدیویی استفاده کرد.

چند بار ممکن است از VAR در یک بازی استفاده شود؟

هیچ محدودیتی برای VAR یا بررسی در میدان وجود ندارد. مسئولان مسابقه هر زمان که مناسب و ضروری بدانند می توانند از آن استفاده کنند.

کدام لیگ ها از VAR استفاده می کنند؟

از ماه می 2022، نزدیک به 60 لیگ و چندین مسابقه داخلی جام حذفی وجود دارد که از VAR استفاده می کنند. اینها عبارتند از لیگ برتر، بوندسلیگا، سری آ، لالیگا، لیگ 1، جام حذفی، کوپا ایتالیا، کوپا دل ری، DFB-Pokal، لیگ برتر فوتبال، برازیلیرائو، لیگ برتر آرژانتین و بسیاری دیگر.

تمام رقابت‌های باشگاهی قاره‌ای بزرگ از VAR استفاده می‌کنند، از جمله لیگ قهرمانان اروپا و لیگ قهرمانان زنان، لیگ اروپا، کوپا لیبرتادورس و غیره.

علاوه بر این، تمام رقابت‌های بزرگ تیم ملی از VAR استفاده کرده‌اند، از جمله جام جهانی فوتبال، یوفا یورو، کوپا آمریکا، جام ملت‌های آفریقا، مسابقات المپیک مردان و زنان و غیره.